De strijd tegen klimaatverandering komt langzaam op gang en het belang om in actie te komen wordt met de warmterecords die jaar na jaar worden verbroken steeds meer voelbaar en urgenter. In de Europese Unie is sinds 2021 een Klimaatwet van kracht. Deze wet verplicht alle Europese landen in 2050 klimaatneutraal en volledig circulair te zijn. Met een belangrijke milestone in 2030 wanneer we volgens de afspraken de uitstoot van broeikasgassen met 55% verminderd moeten hebben. Om deze doelen te behalen zijn op nationaal en internationaal niveau verschillende wetten en richtlijnen opgesteld. Wat betekent dit voor de meubel-/interieurbranche?
De Europese Green Deal; de routekaart voor een klimaatneutraal Europa
Een klimaatneutraal én volledig circulair Europa in 2050. Hoe we dat voor elkaar moeten krijgen, is uitgestippeld in de European Green Deal; een soort routekaart met een heel pakket aan afspraken die ervoor moeten zorgen dat we klimaatverandering binnen de perken houden, vervuiling stoppen en onze biodiversiteit behouden. De transitie naar een circulaire economie is in dit plan een belangrijke pijler.
Transitie naar een circulaire economie
Hoe we deze circulaire transitie gaan aanpakken, is verder uitgewerkt in het EU-actieplan Circulaire Economie. Voor de meubelbranche is dit actieplan op de korte termijn het belangrijkste. Dit plan heeft als doel om:
- bedrijven verantwoordelijk te maken voor hun hele productieketen;
- van circulaire producten en bijbehorende diensten en business modellen de norm te maken;
- consumenten mondiger te maken en te empoweren zodat ze de juiste keuzes kunnen maken;
- afval te verminderen en recyclingpercentages te verhogen.
In het plan zijn verschillende productgroepen als prioriteit aangemerkt; een groot aantal raakt de meubel & interieurbranche (o.a. meubels, verf, textiel, matrassen). Dit betekent dat voor deze productgroepen de wetten de komende jaren als eerste worden ingevoerd.
Bedrijven worden verantwoordelijk voor de impact in hun productieketen
Het eerste doel van het EU-actieplan is ketenverantwoordelijkheid: bedrijven verantwoordelijk maken voor de impact in hun hele productieketen. Hiermee wil de overheid ervoor zorgen dat Nederlandse bedrijven die zakendoen in het buitenland, dit op een maatschappelijk verantwoorde manier doen.
Dit betekent dat je rekening houdt met mensenrechten, werkomstandigheden en milieu. Dit wordt verankerd in de Nederlandse wet Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Deze wet loopt vooruit op de Europese Corporate Sustainability Reporting Direct (CSRD) die naar verwachting in 2024 wordt ingevoerd. Hierin wordt bepaald dat bedrijven moeten gaan rapporteren over de risico’s; die ze lopen in de keten en wat ze gaan doen om deze risico’s te verminderen.
De rapportageplicht geldt voor alle bedrijven met meer dan 250 werknemers en een omzet van minimaal 40 miljoen euro. Ook komt er een zorgplicht, waar ook kleinere bedrijven aan moeten voldoen. Dit houdt in dat als een bedrijf vermoedt dat er sprake is van een misstand, men geacht wordt daarmee aan de slag te gaan. Elk bedrijf wordt daarmee dus ook verantwoordelijk voor de handelingen van zijn toeleveranciers. Begin 2022 is er een voorstel ingediend voor de invoering van de nationale IMVO wet. Het is nog niet helemaal duidelijk of de Nederlandse wet zal worden aangenomen en in welke vorm of dat we de Europese wetgeving afwachten die in 2024 in moet gaan.
Circulaire en duurzame meubels worden de norm
Het tweede doel is dat duurzame producten de norm worden in Europa. De Europese Commissie heeft in dit kader de ‘Eco-design richtlijnen’ opgesteld, met specifieke vereisten over de duurzaamheid en circulariteit van nieuwe producten. Deze Eco-design richtlijnen gaan eisen stellen aan het ontwerp:
- Het gebruik van primaire grondstoffen en materialen moet zoveel mogelijk worden beperkt.
- Levensduur van producten en materialen moet zoveel mogelijk worden verlengd.
- Grondstoffen en materialen moeten zo veel mogelijk worden hergebruikt.
Meubelbedrijven worden verantwoordelijk voor de afvalfase van meubels
Naast beter design zet de Europese Commissie ook in op het verminderen van afval en het verhogen van de recyclingpercentages. Dit doen ze door het invoeren van een uitgebreide producenten verantwoordelijkheid, (UPV). In een lineaire economie zadelt de producent na verkoop de consument op met het product. Zij moeten zorgen dat het product bij de afvalverwerker komt of een tweede leven krijgt. De UPV maakt producenten verantwoordelijk voor het product en de materialen ook als het afval is geworden. De producent is in dit geval ook de importeur en distributeur. Iedereen die hier iets op de markt brengt moet een heffing gaan betalen over het afval.
In Nederland zijn er al een aantal UPV’s actief; bijvoorbeeld voor verpakkingen, textiel en matrassen. De komende jaren zullen voor steeds meer producten UPV’s verplicht worden gesteld. Vaak begint een UPV doordat een groep koplopers samen het initiatief neemt om afspraken te maken op vrijwillige basis waarna deze afspraken na een paar jaar algemeen verbindend worden verklaard door de overheid en verplicht worden gesteld voor de hele branche.
Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid voor matrassen
Een mooi voorbeeld hiervan is de invoering van de UPV voor matrassen. Vooruitlopend op de invoering van deze wet hebben Nederlandse matrasproducenten en -importeurs het initiatief genomen de recycling van matrassen te bevorderen. Koninklijke Auping, Beter Bed, Hilding Anders, Ikea en Swiss Sense sloegen de handen ineen en richtten samen stichting Matras Recycling Nederland (MRN) op. Het doel van MRN is om meer matrassen te recyclen en minder te verbranden. Samen zette ze capaciteit op voor de recycling van matrassen, hebben ze afspraken gemaakt over het percentage afval dat ze recyclen en is er een afvalbeheer bijdrage van 3,25 per matras afgesproken om zo de kosten voor het recyclen van de mastrassen te financieren. Met ingang van 1 januari 2022 zijn deze vrijwillige afspraken algemeen verbindend verklaard door de overheid en zijn de afspraken verplicht gesteld voor de hele branche.
Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid voor textiel
Ook de UPV voor textiel is vanaf 1 juli 2023 verplicht geworden. Als producent of importeur ben je vanaf die dag verantwoordelijk voor gescheiden inzameling en verwerking van afgedankt textiel. Ook moet je kunnen aantonen wat er met het textielafval gebeurt en moet je jaarlijks verslag doen van de hoeveelheid textiel die jouw bedrijf in Nederland in de markt heeft gezet en je je doelstellingen voor inzameling, recycling en hergebruik hebt behaald. De UPV Textiel geldt voor zowel producenten als importeurs die kleding of tafel-, bed- en huishoudlinnen voor het eerst in Nederland op de markt brengen (nb: gordijnen vallen hier (nog) buiten). Het is vaak kostbaar en heel moeilijk om dit zelf allemaal op te zetten en te regelen. Daarom mag je dit ook laten uitvoeren door een collectief/producentenorganisatie. Door krachten te bundelen, is het makkelijker en goedkoper voor de deelnemers om te kunnen voldoen aan de verplichtingen.
Empoweren van de consument
Als laatste richt het EU-actieplan voor de Circulaire Economie zich op het mondiger maken en empoweren van de consument. Zo moet de invoering van de Right to Repair ervoor zorgen dat producten langer meegaan en wordt geplande veroudering verboden. Ook moet het voor consumenten veel makkelijker en goedkoper worden om hun producten te laten repareren. Invoering van de Right to Repair begint bij elektrische apparaten en deze wet wordt de komende jaren verder uitgerold naar andere sectoren.
Daarnaast wil Europa de consumenten helpen om een bewuste keuze te maken voor duurzame en circulaire producten. Dit doen ze door invoering van het digitaal productpaspoort. Dit moet eerlijke informatie geven over de herkomst van een product, de materialen en de mogelijkheden voor recycling en hergebruik.
Tot slot moet de invoering van The Green Claims initiative greenwashing aanpakken.
Pak de regie over je duurzame transitie
De invoering van de wetten en de transitie naar de circulaire economie vraagt om een hele andere manier van werken en zakendoen. Een transitie die je niet in 1 jaar realiseert. Wanneer je werkzaam bent in deze branche is het dus slim om nu al te beginnen met de voorbereiding op de aankomende wet- en regelgeving en vooruitlopend op de invoering hiervan het heft in eigen handen te nemen.
Maar waar begin je? Hulp nodig bij in kaart brengen van de impact van deze wet-en regelgeving op jouw business? Met de opleiding (IN)Richting Duurzaam helpt The Substitute jouw met het zetten van concrete stappen.